Ongeveer tien jaar geleden stond ik voor de klas. Net als nu, maar toch anders. Ik gaf Engelse les aan kinderen in Bali. Daar in mijn dorp maakte ik kennis met Hari Raya Galungan, een Balinese feestdag.

Een paar weken voor de grote dag druppelden de eerste uitnodigingen al binnen: Jenny, kom je varken eten bij ons met Galungan? Toen wist ik nog weinig van Galungan, maar gezien mijn liefde voor Balinese ceremonies was mijn nieuwsgierigheid al snel gewekt.

barong bali
De Barong op Bali jaagt het kwaad weg

De strijd tussen goed en kwaad

Hari Raya Galungan is het feest waarop de overwinning van het goed op het kwaad wordt herdacht. Het Balinese Hindoeïsme sluit een absolute overwinning van één van de twee overigens uit. Het evenwicht in de kosmos moet door dagelijkse offeringen in evenwicht gehouden worden.

De voorbereidingen voor Galungan beginnen in veel Balinese dorpen al weken van te voren: er worden 'penjors' in voortuinen van huizen geplaatst. Zo'n penjor is een metershoge bamboe stok, versierd met bladeren en vruchten. Een penjor symboliseert welvaart en vruchtbaarheid. Aan de voet van de penjor wordt elke dag geofferd. Kleine offertjes, als bamboe bakjes met wat rijst, vruchten, bloemblaadjes en muntgeld.

pendor bali galungan
De straten zijn versierd met penjors.

Het offeren van een varken

Kom je mee het varken voeren? Ik loop achter de buurvrouw aan naar de oever van de rivier. Daar, midden in het dorp, staat sinds enige tijd een varkenshok. Trots laat de buurvrouw haar varken zien: deze gaan we offeren met Galungan. Gekocht als een biggetje (want dat is goedkoper), liefdevol grootgebracht.

De dag voor Galungan wordt een varken geofferd (potong babi). Varkens zijn niet goedkoop, zeker de volwassen dieren niet. Daarnaast is een heel varken misschien een beetje veel vlees voor een gezin zonder koelkast. Vandaar dat het varken met meerdere gezinnen wordt gedeeld. Dat delen werkt heel eerlijk: iedereen krijgt even veel huid, darmen en karbonaadjes.

varken galungan
Het varken wordt onthaard en de huid wordt verwerkt tot 'lawar' en opgegeten

Hoe rijker het gezin, hoe minder mensen het varken hoeven te delen.

Het slachten van de varkens gebeurt in de vroege ochtend. Om drie uur 's ochtends word ik wakker van het gekrijs van varkens, een geluid wat door merg en been gaat. Ik sta om half vier op de stoep bij de buren om het geheel gade te slaan. En foto's te maken, want dat willen ze graag.

Het vlees wordt onder 10 gezinnen verdeeld. Mijn buren zijn niet zo rijk.

bali galungan varken
Het vlees van het geofferde varken wordt eerlijk gedeeld

Naar de tempel

De feestdag Galungan vindt elke zeven maanden plaats, altijd op een woensdag na nieuwe maan. (Eerder schreef ik al over de Balinese kalender, mocht je niet snappen waar deze tijdspanne vandaan komt.) Op Galungan komt de hele familie bij elkaar om naar de tempel te gaan om te bidden.

De hele dag klinkt het opzwepende geluid van de gamelan. Ik krijg het deuntje niet uit mijn hoofd. Hoeft ook niet, ik vind het heerlijk!

Familiefeest

De dag na Galungan (Manis Galungan, nog steeds een feestdag) wordt ook gevuld met eten, familie bezoeken, offeren en bidden. Eigenlijk een super gezellig feest, het anders heel rustige Tajen bruist van het leven er overal is muziek. Bovendien zijn er verschillende Barong dans voorstellingen: de Barong trekt van dorp naar dorp onder de begeleiding van gamelan muziek. De Barong verjaagt de kwade geesten en het hele dorp loopt uit om te kijken. Veel kinderen zijn een beetje bang voor de Barong, met name vanwege zijn onverwachte bewegingen (ze weten dat er mensen in het pak zitten, dat is het probleem dus niet). En daar kan ik me wel iets bij voorstellen!

barong bali
De optocht van de Barong door het dorp

Pas wanneer de laatste delen van het (inmiddels gedroogde) varkensvlees in de magen van de dorpelingen verdwijnen, stoppen ook de vragen waar ik met Galungan geweest ben. Want ach, Balinezen, ze blijven nieuwsgierig. Toch ben ik stiekem best blij wanneer het vlees op is: na heel veel uitnodigen en heel veel porties varkensvlees kan ik overgaan op het sobere Balinese dieet van rijst met groenten en ei.

Galungan en Kuningan

De festiviteiten rondom Galungan duren ruim een week. Een week na Galungan wordt de feestweek afgesloten met Kuningan. Op deze dag keren de overleden geesten en voorvaderen terug naar huis. Zij worden herdacht in huiselijke kring. Ook in de tempels vinden veel ceremonies plaats.

De versieringen voor Kuningan hebben vaak een gele kleur: het Indonesische woord 'kuning' betekent 'geel'.

galungan kuningan bali
Galungan is een familiefeest