Duiken in Zeeland
Wanneer ik vertel dat ik duik in Nederland kijken mensen me vaak raar aan. NE-DER-LAND? Is dat niet koud? Zie je dan wel wat? Ik neem je mee onderwater en deel mijn top tien van Nederlandse zeedieren en laat zien hoe leuk Zeeland duiken is.
Duiken in de Grevelingen en Nationaal park Oosterschelde, Nederland
In Nederland zijn in twintig nationale parken. Nationaal Park de Oosterschelde is daar eentje van. Dit bijzondere nationale park heeft een oppervlakte van 370 km2 waarvan een groot deel onderwater. Nationaal Park Oosterschelde is het grootste en natste nationale park van Nederland.
Je kan in Nationaal Park Oosterschelde heerlijk wandelen en fietsen. Er zijn veel (boeren)campings, verschillende musea (waaronder het watersnoodmuseum in Ouwerkerk) en je kan halverwege de stormvloedkering naar Deltapark Neeltje Jans. Dit is met name voor kinderen een leuk park.
Duikstek Zeelandbrug
Zelf trek ik het liefst naar Zeeland om te genieten van het onderwaterleven. Ja, dat is soms koud. In de zomer kan de watertemperatuur stijgen naar temperaturen rond de 20 graden, in de winter kan het kwik dalen tot het vriespunt. Of soms nog wat minder: mijn koudste duik ooit was in 2008 bij een temperatuur van -1 graden bij Anna Jacobapolder. Zelfs met een droogpak is dit koud!
In de Oosterschelde zijn getijden. Met het getij stroomt in 800 miljard liter water de Oosterschelde in en uit. Deze getijdewerking zorgt ervoor dat je niet op alle plekken 24/7 kan duiken, maar dat je moet weten wanneer de kentering valt (hoogwater of laagwater). Het voordeel van de Bergse Diepsluis, wat op het Zeeuwse eiland Tholen ligt, is dat het verschil tussen hoog- en laagwater zo klein is dat je er wel continu kan duiken.
De Zeelandbrug is met stip mijn favoriete duikstek in Zeeland. Inmiddels heb ik in alle seizoenen wel eens bij de brug gedoken en elk seizoen is er wel weer wat anders te zien.
Heb je geen zin om te duiken met getijden? De Grevelingen is dan een goed alternatief. Ook hier zijn tientallen duiklocaties.
Bij deze mijn favorieten dieren die je in Zeeland kan tegenkomen. Gewoon in willekeurige volgorde.
1. Zeedonderpadden
Eind van de winter zijn er altijd wel nesten van zeedonderpadden. Vaak zit pappa zeedonderpad op het nest zijn eitjes te bewaken, welke een witte of een roze kleur kunnen hebben. Soms zie je de oogjes van de kleintjes!
Als de babietjes uit het ei komen zijn ze soms wit met donkere vlekken. Kleine vissen met een bol lijf en het motief van een koe.
De grote zeedonderpadden zijn minder bijzonder om te zien.
2. Sepia's
Sepia's (zeekatten) zijn voor veel duikers hét hoogtepunt van het jaar. De sepia's leven niet het hele jaar in de Oosterschelde, maar komen rond april - mei naar Nederland om te paren. Sepia's zetten hun eieren vaak af op hard substraat. Om de sepia's een handje te helpen zetten vrijwilligers jaarlijks 'tentjes' van wilgentakken op de bodem van de Oosterschelde.
Een sepia zet eitjes af in de Oosterschelde
De kans op sepia's verschilt een beetje van jaar tot jaar. Soms heb ik geluk en heb ik in stilte minutenlang naast de sepiarekjes gehangen. Soms zie je mannetjessepia's met elkaar vechten, soms zie je man en vrouw in een innige omhelzing. Dat laatste vind ik eigenlijk nog wel het mooiste om te zien: de tentakels van de dieren strengelen ineen als handen in een gebedshouding.
De kleine sepia's zijn tot september te bewonderen, daarna gaan zij naar de dieptes van de oceaan waar ze overwinteren.
3. Naaktslakken in Zeeland
In Nederland leven ongeveer 60 soorten naaktslakken. Sommige zijn heel klein, vaak maar een paar millimeter, andere kunnen enkele centimeters groot worden.
Harlekijnslak tijdens het duiken in Zeeland
Naaktslakken hebben soms de mooiste vormen en kleuren. Mijn favoriet is waarschijnlijk toch wel de harlekijnslak met zijn gele en witte kleur. De kieuwen van deze slak vormen een soort van geel kroontje op zijn achterlijf, terwijl ook zijn rhinoforen (sprieten op zijn kop) een hele andere kleur hebben.
Een andere slak die ik heel mooi vind is de slanke ringsprietslak. Deze is rood met witte uiteinden.
4. Tubilaria
Tubilaria vind je op verschillende plekken in de Oosterschelde, maar bij tubilaria denk ik als eerste aan de Fristberg.
De Fritsberg is niet echt een bekende duikstek. De stek is een aantal jaar geleden bij toeval ontdekt door Frits, schipper op de Rijnland III. De berg is een veenberg op de bodem van d'r Oosterschelde. Op diepte is de berg ongeveer 20 meter diep, terwijl het topje op ongeveer 6 meter ligt.
Tubilaria met een watervlo
De berg is begroeid met geel met roze tubilaria, welke net kijken op kleine bloemetjes onderwater. Als je heel goed kijkt (uitvergroot met vergrootglas of camera) zie je soms watervlooien op de tubilaria. Soms zitten er ook gulzige boompjesslakken op. Deze slakken, met kieuwen in de vorm van takken (vandaar de naam) eten de tentakels van de tubilaria. Soms zie je velden tubilaria waar alleen de steeltjes nog van staan!
5. Kreeften en heremietkreeften
Echt zeldzaam zijn ze niet in de Oosterschelde en de Grevelingen, de kreeften. Overdag zitten ze meestal in holletjes en zie je niet veel meer dan hun antennes en scharen, maar zodra het donker wordt verlaten ze hun schuilplek en lopen ze vrij rond. Kreeften kunnen best groot worden, groter dan je onderarm.
Kreeften zijn erg smakelijk (dat vind ik ook), maar het is verboden om kreeften te vangen. Stropers kunnen hoge boetes verwachten, plus de inbeslagname van hun duikuitrusting. En terecht: kreeften zijn pas na 7-8 jaar geslachtsrijp en het vangen van (te) jonge dieren vormt een bedreiging voor de populatie.
Een heremietkreeft begroeid met zeerasp
In Zeeland rennen er vaak heremietkreeften door het zand. Dit zijn kreeften die zelf geen schild rond hun achterlijf vormen, maar die wonen in een lege schelp. Sommige hebben zichzelf mooi gedecoreerd met zeerasp waardoor hun schild soms weg wat heeft van een pluche knuffel.
Heremietkreeften decoreren zichzelf echter niet om mooier te zijn, maar doordat ze zich aanpassen aan de omgeving vallen ze minder op en vallen ze minder snel te prooi aan grotere zeedieren. Netelcelligen als anemonen scheiden daarnaast gif uit wanneer een predator ze aanraakt, waarmee ze niet alleen zichzelf beschermen maar ook hun gastheer.
6. Anemonen
Ik weet dat er duikers zijn die me nu stiekem een beetje uitlachen. Anemonen zie je namelijk op héél veel plekken in Zeeland. Zeldzaam zijn ze zeker niet en daarnaast zijn ze ook nog eens stukken kleiner dan de anemonen in bijvoorbeeld Schotland.
Detail van een anemoom
Niet-duikers vragen zich af of ik me niet vergis, en of een anemoon geen plant is. Nee dus. Anemonen zijn primitieve dieren die met hun tentakels bijvoorbeeld kwallen opvangen. De prooi wordt vervolgens naar de mond van het dier gebracht en verteerd. Grappig details is dat de mond tevens als anus fungeert.
7. Nederlands koraal: de dodemansduim
Je verwacht het misschien niet, maar ook in Nederland kun je koraal vinden. In Zeeland is het echter vrij zeldzaam, al heb ik het een paar jaar geleden bij de Zeelandbrug gezien.
De dodemansduim heeft zijn naam te danken aan zijn uiterlijk. Het koraal heeft inderdaad de vorm van een duim, en heeft daarnaast ook nog eens een spierwitte kleur. Zeker wanneer je meerdere dodemansduimen bij elkaar ziet, is het net of je naar een handje met verschillende vingers kijkt. De dodemansduim groeit op hard substraat, bijvoorbeeld een wrak. Dode duimen op een wrak met overleden zeelieden, hoe luguber is dat???
8. Het zeepaardje
Wanneer ik onderwater een zeepaardje zie, gaat mijn duikershart sneller kloppen. Pas na ruim honderd duiken zie ik mijn eerste zeepaardje, nota bene aan de andere kant van de wereld in Indonesië. Toch kán je in Nederland ook het geluk hebben een zeepaardje te zien. Ik had dat geluk twee keer en zag dus twee keer een zeepaard in de Oosterschelde.
Zeepaardje Zeeland
Eerlijk is eerlijk, zeepaardjes zijn redelijk honkvast. Wanneer er een zeepaardje gesignaleerd is, weet meteen half duikend Nederland het. Beide keren heb ik het zeepaardje dan ook niet zelf gevonden, maar heeft de sociale media en een lieve buddy me geholpen. Maar dat maakt het niet minder bijzonder.
9. Sepiola
Nog een beestje dan. De sepiola, ook wel de dwerginktvis genoemd.
Sepiola's zijn met name actief in het donker. Ze schieten soms ineens te voorschijn in het licht van je lamp, op zoek naar een prooi. Omdat ze zo snel zijn zijn ze lastig om te fotograferen. De eerste keren dat ik een sepiola tegenkwam had ik steeds materiaal pech: een flitser die kapot was, een camera die te traag was. Misschien ook wel eens een lege batterij?
Een sepiola tijdens een duik in de Oosterschelde
Uiteindelijk heb ik bij Boomkil een foto van een sepiola gemaakt. Overdag. Het beestje liet zich langzaam driften in het stromende water. Ik hing er rustig naast, door de stroming kon ik makkelijk de zelfde snelheid aanhouden als het beestje. Heel bijzonder!
10. Zeezoogdieren
Helaas heb ik ze nog nooit onderwater gezien in Zeeland, maar vanaf de boot heb ik bij Boomkil verschillende keren zeehonden gezien en één keer zelfs bruinvissen.
Zeehond aan het eind van de duik bij Boomkil in de Oosterschelde
Dit zijn de dingen die ik graag zie als ik in Zeeland duik. Je zult beslist niet al deze dieren in één enkele duik tegenkomen, mij heeft het honderden duiken gekost dit lijstje te maken. En nog altijd blijf ik ontdekken.
Meer lezen?
- Zeehonden spotten en oesters rapen
- Mosselen in Goes
- Tips voor een weekendje weg in Nederland
- De leukste uitjes in Nederland
