Bezienswaardigheden Yerevan
"Dat ik een dokter ben, kon me mijn nationaliteit niet doen vergeten! Ik ben arts, maar geboren als Turk. ... Ik dacht: voor dat zij ons uitroeien, roeien wij hen uit. Op de vraag hoe ik als arts heb kunnen moorden, kan ik als volgt antwoorden: de Armeniërs waren gevaarlijke microben in het lichaam van dit land geworden. Nou, is het niet de plicht van een arts bacteriën te doden?"
Quote van Dr. Mehmed Reshid. Uit 'De holocaust en andere genociden' (Amsterdam 2012)
Genocide monument in Yerevan
Genocide Memorial
Een paar dagen na de herdenking van de start van de Armeense genocide in 1915 land ik in Yerevan, de hoofdstad van Armenië. Niet lang daarna bezoek ik het monument ter nagedachtenis van de genocide. Een indrukwekkend monument dat uitkijkt over het moderne Yerevan en de berg Ararat.
Yerevan is een moderne bruisende stad die nooit slaapt. Een stad die vooruit kijkt en volop in ontwikkeling is. Maar Yerevan kijkt ook terug op de zwarte bladzijden in de geschiedenis, op de oorlog met Turkije en de 'vergeten' genocide. Dat de geschiedenis in Armenië niet vergeten is maar leeft blijkt uit de vele bloemen bij het genocide monument, de stickers op auto's en gevels en de lichtreclames langs de kant van de weg.
In de periode 1915-1923 zijn naar schatting 1-1,5 miljoen mensen omgebracht. Een aantal mensen overleefde door te vluchten of door zich voor te doen als Turk en een andere identiteit aan te nemen. Hun bezittingen raakte ze kwijt, net als een deel van hun cultureel erfgoed.
Bloemen ter nagedachtenis van het begin van de Armeense genocide in 1915
Centraal Yerevan Armenië
Kort na de Armeense revolutie werd Armenië onderdeel van de Sovjet Unie. De stad groeide en tegenwoordig tref je een interessante mengelmoes tussen Europese en Aziatische invloeden. Dit maakt Yerevan een leuke bestemming voor een verblijf van een paar dagen.
Het centrum van Yerevan is lekker compact en makkelijk te voet te verkennen. Een centrum dat ruim is opgezet met brede wegen, veel parken en bomen en meestal met brede trottoirs. Een centrum dat zorgvuldig is gepland en herbouwd onder toeziend oog van de Russische overheerser.
Cascade
Een van de Sovjet-structuren die de stad domineren is de cascade. De cascade is een breed pad de heuvel op van stenen trappen, bloembedden en moderne kunst. Boven aan de cascade pronkt een monument dat de 50ste verjaardag van Sovjet Armenië herdenkt.
Hoe symbolisch: de bouw van de cascade stopte in 1991 wegens geldgebrek. Datzelfde jaar verklaarde Armenië de onafhankelijkheid. De cascade is inmiddels gerenoveerd, maar het gat blijft. Armenië staat op eigen benen, maakt economische groei door en knipoogt naar het westen.
Heb je geen zin de heuvel op te klimmen? In de cascade zijn roltrappen die je naar boven voeren.
Communistische invloeden bij de cascade van Yerevan
Opera House
Aan de voet van de cascade ligt het Opera House, wederom een Russisch pronkstuk. Om het opera house heen liggen echter diverse hippe koffiezetten, zijn bedden met tulpen te vinden en voor kinderen is er een springkussen en de verhuur van elektrische autootjes. In de avond flaneren de Armenen op het plein, is de opera prachtig verlicht en hangen jongeren rondom één van de vele standbeelden.
Republic Square
Hoeveel Russische invloeden nog altijd omarmt worden, is het Lenin Square omgedoopt tot Republic Square (Hanrapetutyan Hraparak). In het midden van het plein sprankelt een fontein welke omringd is door statige gebouwen.
Tussen het opera house en Republic ligt een brede promenade met internationale winkelketens, restaurantjes en banken. Voetgangers hebben vrij spel op het gepolijste marmer, het verkeer dient een stukje om te rijden.
Ht fraai verlichte Republic Square in het centrum van Yerevan
Blue Mosque Yerevan
Voor de Russisch inval stonden er acht moskeeën in Yerevan. Tegenwoordig staat er nog maar eentje overeind.
Wanneer je de blauwe moskee nadert vraag je je af waar deze zijn naam aan te danken heeft. De façade van de moskee bestaat uit kleine bakstenen met ingelegde tegeltjes in alle kleuren van de regenboog. Wanneer je echter door de poort in de façade de binnenplaats betreedt vallen alle puzzelstukjes op zijn plaats. Of moet ik zeggen 'alle tegels van het mozaïek'?
De moskee is een ontmoetingsplaats voor de Iraanse gemeenschap in Yerevan. Er is een bibliotheek met boeken in het Farsi, er worden taallessen gegeven en er wordt uiteraard gebeden. Niet vijf keer per dag zoals de Koran voorschrijft, maar vanwege praktische redenen maar twee keer per dag.
De minaret staat werkloos naar de moskee, er klinkt geen roep tot gebed over het christelijke Yerevan.
De tuin van moskee is een oase van rust binnen het bruisende Yerevan. Er zijn volop sinaasappelbomen die de tuin van schaduw voorzien en in de tuin bloeien allerlei planten en bloemen, waaronder vele rozen.
De tuin van de Blauwe Moskee in Yerevan
Ik krijg een rondleiding door de moskee van de bibliothecaresse, die naar eigen zeggen tevens docent en gids is. Ze is een schat van informatie over de geschiedenis en de banden tussen Armenië en Iran. Daarnaast heeft ze de sleutel van de moskee, maar ook van de tentoonstelling van Perzische schilderijen en Islamitische kunst- en gebruiksvoorwerpen in de vertrekken naast de moskee.
Toegang tot de moskee is gratis, maar een donatie wordt gewaardeerd. Vrouwen kunnen eventueel een hoofddoek lenen.
Sergei Paradnajov Museum
Hoewel ik het steeds leuker ga vinden om zelf te filmen, ben ik absoluut geen filmfanaat. Ik heb er vaak het geduld niet voor en ik neem er de tijd niet voor. De naam Sergie Paradnajov zegt me niks en ik vraag me af op ik een van zijn avant-garde films ooit gezien hebt. Toch ga ik naar zijn museum. Volgens de Lonely Planet is het museum ook geschikt voor mensen die geen liefhebber zijn van zijn avant-garde films, dus ik waag het erop. (Zeker omdat het maandag is en alle andere musea dicht zijn.)
Het is even zoeken om bij het museum te komen. Wanneer ik denk dat de weg op houdt en het museum niet (meer) bestaat word ik door een vriendelijke Armeen bij de hand genomen en in de juiste richting geleid. Onder een slagboom door. Langs een houten keet waarin mensen blijken te wonen. En terwijl een vrouw vermomd als ma Flodder de keet verlaat, zie ik dat achter de keer een soort van kiezelpad is. En net als ik denk dat ik het eind van de wereld heb bereikt, verschijnt er asfalt onder mijn voeten en even later zie ik het museum.
Het museum is een woonhuis. Bij binnenkomst stuit je op een aantal aankondigingen en affiches van diverse films (sommige in een fantastische jaren 60 stijl) en oude meubels, maar de bovenverdieping van het huis is gevuld met schilderijen, schetsen en beeldende kunst van de hand van Paradnajov. De kunstwerken maken gebruik van veel verschillende materialen en kleuren en hebben een surrealistische uitstraling.
De toegang tot het museum bedraagt 700 AMD. Om foto's te mogen maken moet je extra betalen.
Matanadaran
Ik vind het heerlijk om boeken (en soms tijdschriften) te lezen. Op reis is een e-reader handig, maar toch kan ik echt genieten van het bladderen in een boek. Ik heb thuis dan ook een vrij grote boekenkast, al mag ik van vriendlief niet alle boeken die ik gelezen heb bewaren. Begrijpelijk.
Het Matanadaran is dan ook een museum van mijn hart. Of eigenlijk is het geen museum, maar een bibliotheek met oude manuscripten. Sommige dateren van de 3de of 4de eeuw! De tentoongestelde boeken zijn geschreven in verschillende talen en verschillend schriften. Het Armeens, met zijn alfabet van 39 karakters, lijkt geenszins op het romaanse schrift of desnoods het cyrillisch.
Met name de handgeschreven boeken zijn kleurrijk en rijkelijk gedecoreerd. Iedere bladzijde is een plaatje en het is jammer dat je niet te weten zal komen wat er op de volgende bladzijde staat. Sommige boeken hebben een fraaie leren kaft of hebben een kaft ingelegd met goud en juwelen.
Oude handgeschreven boeken in het Matanadaran in Yerevan
Wat jij je er van bewust dat Amsterdam in de 17de en 18de eeuw belangrijk was voor het gedrukte boek? In de bibliotheek liggen diverse manuscripten uit Amsterdam welke duidelijk niet bestemd waren voor de Nederlandse markt. Boeken in het Armeens of om het bijbels latijn. Er ligt zelfs een schoolboekje hoe je moet vertalen van het latijn naar het Armeens.
Verblijf in Yerevan
Ik slaap in een appartement van Airbnb. Het appartement ligt lekker centraal aan de Abovyon Poghorts. Het bruine interieur is niet helemaal mijn smaak, maar daar staat tegenover dat ik een volledig ingerichte keuken tot mijn beschikking heb, plus een grote woonkamer, twee slaapkamers, een vide en een balkon. De prijs bedraagt US$ 60.
Meer lezen?
