Tips: portretfotografie

Je loopt door een tempel in Thailand en je wordt omringd door monniken in oranje pijen. Je wilt dit beeld vastleggen en een foto van een monnik maken. Uit respect voor de monnik ga je (uiteraard!) niet recht voor hem staan, maar schiet je een plaatje van de monnik. Met een telelens van een veilige afstand. Misschien loopt de monnik tussen tientallen toeristen en wordt het een zoekplaatje. Misschien kijkt hij net de andere kant op. Wordt dit een goede foto? Nee. 

Wat wil je laten zien op een foto?

Wil je een een monnik laten zien op een foto? Zorg dat deze jouw kant op kijkt en dat er weinig storende elementen in beeld zijn. Dat de aandacht van de kijker meteen naar het gezicht van de monnik wordt getrokken. Dáár gebeurt het!

Zo moet het niet: Thaise monniken van achter met een pluk haar van een toerist op de voorgrond

Moeten alle foto's dan close ups worden? Nee, natuurlijk niet. Soms vertelt iemands gezicht al een verhaal, maar vaak heb je elementen uit de omgeving nodig. Als je een close up van het gezicht van een boerin ziet kan deze overal gemaakt zijn (en zie je vaak niet eens dat het een boerin is), pas als je een stukje landschap meeneemt en de boerin in een context wordt geplaatst vertelt de foto een verhaal. Je kan kiezen voor een geënsceneerde foto, maar als je goed om je heen kijkt en wat geduld hebt is dit niet nodig.

Tip: zorg voor een rustige achtergrond. De geportretteerde krijgt dan op de foto meteen de aandacht die hij verdient.

Stiekem portretfoto's maken of toch vragen?

In sommige landen denken (met name de vrouwen) dat hun ziel door de camera wordt weggezogen. Zij zullen niet op de foto willen. Moet je dat respecteren? Ja, als iemand dat niet wilt moet je als fotograaf niet met een camera voor zijn neus springen. Dat zou jij toch ook niet leuk vinden !?!

Moet je dan altijd vragen of je een foto mag maken? Soms is het spontane weg als mensen bewust op de foto gaan. De bekende geforceerde glimlach bij het zien van een fotograaf. In Oezbekistan heb ik veel vrouwen ontmoet met prachtige gouden tanden die bij elke glimlach straalden in de zon, maar wanneer ik een foto maakte dan sloten ze hun monden. Jammer, want juist de los omgeslagen hoofddoek en de gouden tand stonden voor mij symbool voor de Oezbeekse vrouw. Uiteindelijk heb ik achteloos iemand op de foto gezet en pas achteraf toestemming gevraagd. De vrouw lachte en keurde de foto goed. Probleem opgelost.

Mijn streven voor Oezbekistan: het fotograferen van een vrouw met hoofddoekje en gouden tand

Betalen voor een portretfoto

Wanneer je op toeristische plekken iemand op de foto zet, wordt er om geld gevraagd. Doen of niet doen?

Uiteraard moet je voorkomen dat je voor een voldongen feit wordt gesteld. Maak je een foto en hoor je achteraf dat dat 10 euro kost, dan zit er weinig anders op dan te betalen. Je hebt immers de foto al gemaakt en afdingen is niet meer mogelijk.

Moet je vooraf om prijs vragen? Persoonlijk vind ik dat ook raar, zeker omdat niet iedereen op geld uit is. Op zeer toeristische plekken kijk ik daarom de kat uit de boom, zie ik wat anderen geven en hoe 'moeilijk' het model doet en dan bepaal ik of ik de foto maak of niet.

Ben ik tegen het betalen voor een foto? Absoluut niet! Sommige mensen hebben weinig inkomsten en voor hen is het gewoon werk. Ik geef liever geld aan werkende mensen dan aan beeldende mensen. Uiteindelijk is het dus een win-win situatie: ik heb een foto die ik graag wil als souvenir en het model houdt er een zakcentje aan over. Hoe veel en hoe vaak je wilt geven blijft echter een gevoelskwestie.

Opgedofte vrouwen poseren voor de foto. Met de juiste uitsneden valt (bijna) niet op dat het geen spontane ontmoeting is.

Waar te beginnen?

Vind je het eng of raar om mensen te fotograferen? Het makkelijkste is om te beginnen met locals die echt voor je 'poseren' (= die voor een kleine vergoeding met toeristen op de foto gaan). Je hoeft niet bang te zien dat je vreemd aangekeken wordt en je kan redelijk dicht bij je model komen.

Doet deze situatie zich niet voor en zou je toch mensen op de foto willen zetten? Markten lenen zich vaak prima voor mooie foto's van mensen. De eerste paar minuten let men misschien op die vreemdeling met die camera, maar al snel gaan mensen over op de orde van de dag. Ga op in de omgeving. Groente en fruit vormen vaak een mooi decor. Probeer je zo op de stellen dat je geen storende elementen op de achtergrond hebt.

Daarnaast zijn kinderen vaak dankbare onderwerpen op een foto. Je maakt één foto, en wanneer je deze laat zien komt er vaak een dozijn kinderen uit allerlei hoeken en gaten. Bedank het kind voor de foto, zeg dat je het een mooie foto vind en ga interactie aan. Het voordeel van digitaal fotograferen: je kan ieder kind vastleggen en later eventueel nog wissen. Voor je het weet raak je ook aan de praat met familieleden, wat sowieso leuke gesprekken oplevert en misschien ook wel leuke spontane foto's. Foto's worden veel beter als iemand zich op zijn gemak voelt. Het is een pré de lokale taal te spreken, maar met eenvoudig Engels en lichaamstaal kom je vaak ook een heel eind.

Beloof je iemand een foto op te sturen? Doe het dan ook!

Tip: je kan een polaroid camera meenemen en mensen gelijk een foto als bedankje geven. Niet iedereen heeft foto's van zichzelf.

Fotograferen in tempels en kerken

Hoewel ik vind dat je nooit de grenzen van de geportretteerde moet passeren, geldt dit al helemaal voor biddende mensen/ tijdens ceremonies. Op veel plekken mag je überhaupt niet fotograferen, maar stel je vooral discreet op wanneer het wel kan. Zorg dat je onzichtbaar bent voor de betrokkenen, houd afstand en gebruik vooral geen flits.

Tip: een lichtsterke lens met redelijk wat zoom kan uitkomst bieden. Het grote diafragma (laag f-getal, bv. 2.8) zorgt niet alleen voor extra lichtinval, maar laat de persoon los komen van de omgeving.

Door de gekozen scherptediepte (f/5.0) krijgt de Balinese bruid de meeste aandacht

Veel foto's van ceremonies op deze site heb ik in opdracht gemaakt van mijn familie/vrienden op Bali, ik ben daarom dichter bij kunnen komen dan de meeste toeristen op normale wijze kunnen.

Benodigde apparatuur

Welke apparatuur je nodig hebt voor de foto hangt af van je camera op reis. Je fotografeert met hetgeen je voor handen hebt. Belangrijker voor portretfotografie is in mijn ogen je snelheid en het contact wat je hebt met het model. Ben je minuten lang bezig de juiste instelling te vinden, dan ben je te laat voor hét moment.

Vaak praat ik met diegene die ik op de foto zet. Ik let erop dat ik niet continu mijn camera voor mijn gezicht hebt, dat creëert een afstand.

Of je bij een systeemcamera of DSLR kiest voor een groothoeklens of meer tele hangt van je werkwijze af. Wil je de persoon vastleggen in zijn omgeving, dan is groothoeklens handig. Wil je een portret van dichtbij, dan zou ik eerder kiezen voor een 35-50mm lens. Een grote toeter schrikt mensen vaak af. Weet je dat je van een afstand wilt/moet fotograferen dan is een lichtsterkte telelens juist handig.

Tips: Voor iets meer dan 100 euro kun je een Canon 50mm F/1.8 kopen. Een aanrader voor portretten!

De achtergrond is vrij druk, maar door de beperkte scherptediepte kijk je toch naar de Tibetaanse vrouw

De ogen zijn het belangrijkste in een portret. Toch kun je ook prima foto's van mensen maken zonder de ogen in beeld!

Mijn favoriet is zonder twijfel mijn Canon 100mm f/2.8. De brandpuntsafstand is meestal te groot om mensen in zijn geheel op de foto te zetten, maar het grote diafragma maakt de achtergrond mooi wazig waardoor de persoon echt uit de foto springt. Daarnaast is deze lens lekker snel en kun je er mooie detailopnames mee maken.

Tip: kom dichtbij als je een foto maakt, stel scherp op de ogen en fotografeer op ooghoogte. Voor kinderen moet je dus door de knieën.

Zoek je meer inspiratie en tips voor portretfotografie op reis?

• Bekijk mijn fotoseries Faces of Bali, Faces of Nepal en Faces of Tibet
• Let ook bij portretfotografie op de compositie van de foto
• Tips voor newborn fotografie

Maak jij veel foto's van mensen? En heb je nog aanvullende tips voor portretfotografie op reis?