Forten bij Utrecht: de Nieuwe Hollandse Waterlinie
Ineens doemt een fort op uit het groen. Zomaar op een steenworp Utrecht van de stad Utrecht. Ik weet wel dat de Nieuwe Hollandse Waterlinie vlak langs de stad liep, maar dat hier óók een fort ligt is nieuw voor mij.
Ik wil meer zien van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Omdat ik in Utrecht woon begin ik vlak bij huis met de Utrechtse waterlinie. In deze blog laat ik zien hoe mooi wandelen en fietsen langs de Utrechte Waterlinie is en hoe bijzonder de forten bij Utrecht zijn.
Wandelen langs de Hollandse Waterlinie Utrecht
De Nieuwe Hollandse Waterlinie in getallen
De Nieuwe Hollandse Waterlinie is het grootste rijksmonument van Nederland. De linie beslaat een totale lengte van maar liefst 85 kilometer. Langs de linie liggen 45 forten, twee kastelen en zes vestigingen. Deze bouwwerken zijn met elkaar verbonden door een netwerk van fietsroutes en wandelroutes.
De Nieuwe Hollandse waterlinie heeft eeuwenlang een sleutelrol gespeeld in de verdediging van Nederland - samen met de Oude Hollandse waterlinie. De Nederlandse verdedigingswerken staan op Unesco's Werelderfgoedlijst.
Wandelen langs de Waterlinie bij Fort Blauwkapel
Fietsroute Utrechtse Waterlinie
Tussen Utrecht, Culemborg en Werk aan de Waalse Wetering loopt de fietsroute Utrechtse Waterlinie. Deze route beslaat een deel va de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De fietsroute Utrechtse Waterlinie is 52 kilometer langs en passeert meerdere forten en andere bezienswaardigheden bij Utrecht. Het Musuem Hollandse Waterlinie in Fort Vechten bij Bunnik is een must see voor iedereen geïnteresseerd in de Nieuwe Hollandse Waterlinie.
Ik ontdek een klein stukje van de Utrechte Waterlinie.
De lunetten langs de Nieuwe Hollandse Waterlinie liggen verscholen in de natuur
Wandelroute Hollandse Waterlinie: forten en de lunetten
Mijn ontdekkingstocht langs de Hollandse Waterlinie begint in de wijk Lunetten. Deze groene wijk dankt zijn naam aan de Lunetten (forten) die hier liggen.
Ik ben ontelbare keren door Lunetten gefietst. Ik heb de forte van Lunetten in vogelvlucht gezien. Maar hoe goed ken ik ze nu eigenlijk? Ik besluit daarom te voet langs de forten te lopen. Dit is een wandeling van een paar kilometer.
Mijn wandeling begint bij fort IV, het meest zuidelijk fort van Lunetten. Het fort is open voor publiek. In het fort zit een fietsenmaker en een gezellig restaurant. Bij het fort ligt ook een leuke speeltuin met de toepasselijke naam Fort Luna.
De fiets langs de Nieuwe Hollandse Waterlinie
Via het Beatrix Park loop ik naar fort III. Ik wil al door de open poort naar binnen stappen, wanneer ik zie dat dit helemaal niet de bedoeling is. Jammer!
Het zelfde geldt voor Lunet II. Dit fort ligt ingeklemd tussen de Waterlinieweg en het spoor. Terwijl de treinen en auto’s langs me razen, loop ik een rondje om het fort. Het fort ligt verscholen in het groen. Zo af en toe vang ik een glimp van de gracht op, maar ik zie bijzonder weinig van het fort. Snel loop ik verder naar Fort I.
Niet alle Lunetten zijn opengesteld voor het publiek
Een atoombunker in mijn achtertuin
Net als de andere forten in Lunetten is ook Lunet I gebouwd rond 1820. Rond 1930 is het fort grondig verbouwd en uitgebreid door een netwerk van kazematten en schuilplekken voor groepen. Na de oorlog is in Lunet I een atoombunker gebouwd. Deze is af en toe toegankelijk voor het publiek.
Ik knipper met mijn ogen. Een atoombunker om de hoek? En daar kom ik NU pas achter? Ja dus…
Details van de atoombunker in Lunet I
De atoombunker is nog steeds functioneel. Via een dikke zware deur treed ik de bunker binnen. Er is een ruimte om je te wassen, en pas als de kust veilig is mag je via de sluis de bunker in. Aangezien er geen gevaar dreigt, mag ik gelijk doorlopen.
Er is een ruimte met fietsen die een grote generator aandrijven. Zo kan de bunker worden voorzien van stroom. Er is een waterreservoir met voldoende water om een tijdje te overleven. De muren zijn van dik beton.
Wat een bijzondere plek!
Fort Vossengat: een van de Hollandse Waterlinie forten die meestal gesloten is
Wandelen naar Fort Vossengat langs de Waterlinie Utrecht
Op de Krombout kazerne bij het stadion de Galgenwaard ligt Fort Vossengat. Dit fort is alleen te bezichtigen tijdens de Open Monumentendag in september. Het fort is anders dan de Lunetten. Ik zit niet langer in de natuur, maar midden in een kazerne (die gewoon in gebruik is). Hier is geen gracht, maar niks dan een strak en steriel grasveld.
Ik loop een rondje door het fort. Via een smalle trap loop ik naar het dak van het bakstenen gevaarte. Ik kijk uit over de hypermoderne gebouwen van de kazerne.
Het betoverende landschap bij Rhijnauwen, een fort bij Utrecht
Fietsen langs de Nieuwe Hollandse Waterlinie: Fort Rhijnauwen
Fort Rhijnauwen is mijn favoriete fort bij Utrecht. Fort Rhijnauwen ligt net buiten de stad in Bunnik.
Fort Rhijnauwen is niet alleen een van de Nederlandse verdedigingswerken van de Nieuwe Waterlinie. Bij Fort Rhijnauwen ligt een gezellig pannenkoekenhuis (jawel, met speeltuin). Er is een knusse jeugdherberg. Daarnaast kun je heerlijk wandelen op de landgoederen van Rhijnauwen en het naastgelegen Amelisweerd.
Iets verder naar het zuiden liggen Fort Vechten (Bunnik) en Fort bij 't Hemeltje (Houten). Langs het fietspad tussen de forten liggen resten van de Romeinse Limes.
De totale waterlinieroute heeft een lengte van 70 km. Hier lees je meer over deze route van het IJsselmeer tot aan de Waal.
Forten in de Botanische tuinen van Utrecht
Fietsen naar Fort Hoofddijk in de Botanische tuinen van Utrecht
Fort Hoofddijk ligt mooi te zijn in de Botanische tuin. Fort Hoofddijk is niet meer dan een mooi omhulsel, je kunt er niet naar binnen.
De Botanische tuin in Utrecht is in elk seizoen een fijne plek om te wandelen. De tuin heeft verschillende secties, van rotsplanten tot kruiden en vele planten en struiken. In de kassen van de botanische tuin groeien weelderige tropische en subtropische planten, waaronder vele orchideeën. In die zelfde kassen is in de zomermaanden een vlindertuin.
Het wandelpad rondom Lunet IV
Waterlinie fietsroute naar het noorden: Fort Blauwkapel
Fort Blauwkapel is een van de grootste forten in Nederland. Voor de bouw van het fort was hier al een vestiging, rond 1818 werd aangevangen met de bouw van het huidige fort. De vesting is omringd door een gracht.
Ook hier kun je weer heerlijk wandelen en fietsen langs de Nieuwe Hollandse Waterlinie.
Lunch in Lunetten
Horeca langs de Nieuwe Hollandse Waterlinie
Uiteraard, je kunt op veel plekjes in Utrecht lunchen. Maar wanneer je gaat wandelen of fietsen langs de Nieuwe Hollandse Waterlinie is het veel leuker om de stad links te laten liggen. De natuur rondom Utrecht is mooi en veelzijdig genoeg!
Bij Lunet IV in Utrecht zuid ligt het restaurant Fort Lunet IV. Dit restaurant is een verrassend fijne plek om te lunchen. De aankleding is een beetje sjiek en de prijzen zijn alleszins redelijk.
Voor kleine kinderen is er speelgoed, een speeltuin en een wandelspeurtocht met kabouterpad.
Het restaurant Fort Lunet IV is alleen rond de lunch geopend.
De Nieuwe Hollandse Waterlinie voor kinderen: de start van het kabouterpad
Het Theehuis Rhijnauwen is dé plek voor een potje thee of een pannenkoek. Leuk wanneer je Utrecht met kinderen bezoekt. Maar ook leuk na een lange wandeling. Er zijn zó veel verschillende soorten pannenkoeken en thee, dat er voor ieder wel wat wils is. En voor de mensen die echt niet van pannenkoeken houden zijn er natuurlijk alternatieven.
Ook in de Botanische tuin kun je terecht voor een lekker lunch of een kop thee met wat lekkers.
Wil je slapen bij de forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie? Dan staat er een bedje voor je klaar in de jeugdherberg van Rhijnauwen.
... ik wandel verder voor de prachtige omgeving
Meer fietsroutes
Ik besloot op eigen gelegenheid te fietsen langs de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Hier vind je meer fietsroutes langs de waterlinie.
Uiteraard kun je ook eenvoudig je eigen route samenstellen met behulp van het fietsknooppuntennetwerk van Nederland.
Meer lezen?
- De leukste weekendjes weg in Nederland
- Een eerste weekendje weg met een baby
- Mindful wandelen bij Zeist
- Wandelen bij Landgoed Oostbroek
