Oost Bali: Sidemen, Amed en nog veel meer
In het oosten van Bali gaat een totaal andere wereld voor me open. Ik ben even weg van de drukte die ik ken vanuit het zuiden. Ik bevind me in een prachtig groen landschap gedomineerd door de vulkanen de Agung en de Batur. Hier ligt het dorpje Sidemen waar ik een aantal dagen zal blijven. Daarna reis ik verder naar mijn geliefde Amed. Ik bezoek het authentieke oosten van Bali voor mooie duiken, tempels, vulkanen, paleizen en meer bezienswaardigheden.
De rijstvelden van Sidemen vanuit Patal Kikian Villa
In deze blog neem ik je mee langs de bezienswaardigheden in het oosten van Bali. Ten midden van vulkanen liggen tempels en paleizen. Wat te doen in Sidemen en Amed? Lees snel verder! Uiteraard geef ik ook veel praktische tips én deel ik de mooiste accommodaties.
De leukste bezienswaardigheden van het oosten van Bali staan samengevat op de kaart hieronder.
1. Pura Ulun Danu Batur - 2. Lake Batur - 3. Gunung Batur - 4. Pura Besakih - 5. Gunung Agung
6. Tulamben - 7. Amed - 8. Pura Lempuyang Luhur - 9. Titra Gnagga - 10. Sidemen - 11. Klungkung
12. Goa Lawah - 13. Padangbai - 14. Taman Ujung
Doen in Sidemen
Overnacht op de mooiste plek van Bali
De afgelopen jaren heb ik op de mooiste plekken op Bali geslapen. Soms in een hele eenvoudige accommodatie, soms een beetje luxer. Patal Kikian Villa biedt met stip het mooiste uitzicht. Vanuit de infinity pool kijk ik uit over de bergen en de uitgestrekte rijstvelden bij Sidemen. Af en toe komt de top van de Gunung Agung te voorschijn uit de wolken. Ik ben de enige in het grote zwembad en dat bevalt me prima.
Patal Kikian Villa ligt op een berg aan de rand van het dorpje Sidemen. Sidemen is één van die plekken op Bali die (nog) niet overspoeld is door toeristen. Patal Kikian Resort doet daar een schepje bovenop: hier heerst een serene rust.
De mooiste infinity pool ooit!
In totaal zijn er vijf villa’s. Alle villa’s hebben eigen veranda die uitkijkt over de tuin of het zwembad. Vanaf het terras van sommige villa’s die je daarnaast het dal en de bergen – ik heb het geluk om in een van die villa’s te overnachten.
Patal Kikian Villa heeft een goed restaurant. Ontbijt is inbegrepen bij de overnachting, maar je kunt hier ook lunchen en dineren. Dat kan in het kleine restaurant, maar eten aan het zwembad of op je eigen terras is stiekem veel leuker.
Het mooiste moment van de dag is het opkomen van de zon. Je moet om half 6 je bed uit, maar dan word je wél getrakteerd op de eerste zonnestralen van de dag die de mist in het dal langzaam doen oplossen.
Heerlijk eten in Patal Kikian Resort
Bezienswaardigheden in Sidemen
In Sidemen is weinig te doen en dat is de charme van het dorp. Veel reizigers komen, genieten van het uitzicht, blijven een nachtje en gaan.
Echte bezienswaardigheden in Sidemen zijn er niet. Al is Sidemen een prima uitvalsbasis om het oosten van Bali te verkennen. Voor 500.000-600.000 rp vind je al een chauffeur die je met alle liefde rond rijdt over het eiland. En de mooiste plekken van Bali laat zien.
Grab pikt geen mensen op in Sidemen, daarvoor ligt het te afgelegen.
Ik verblijf drie dagen in Sidemen zonder een auto te huren. Het is een heerlijke plek om te wandelen en te relaxen.
Rijstvelden Bali: ook in het oosten is volop rijst!
Trekking in Sidemen
Er zijn veel wandelingen mogelijk vanuit Sidemen. De bekendste wandeling is misschien wel de tocht naar Bukit Asmara, een heuvel die een mooi uitzicht biedt over de vallei. (Maar het uitzicht daar is niet zo mooi als het uitzicht vanuit mijn hotel.)
Ik besluit echter om óók met een gids op pad te gaan. De trekking begint bij Amrita Villa & Cafe, een gezellig theehuis wat deels in Japanse handen is. De gids weet veel over de gewassen in de omgeving van Sidemen en de kruiden in de rijstvelden. Plantjes die lijken op onkruid blijken een geneeskrachtige werking te hebben. Hij plukt onderweg het een en ander, hier wordt later een lekkere thee van gezet. Eigenlijk is de thee helemaal niet lekker, maar het bittere brouwsel zou gezond moeten zijn en dus drink ik het braaf op.
Bitter in de mond maakt het hart gezond.
Je kunt een mooie wandeling over de weg maken met de kinderwagen of buggy. Tijdens de trekking door de rijstvelden moet de baby (uiteraard) in de draagzak.
Trekking in Sidemen
Een workshop zilversmeden
Op de blog van Anto lees ik dat je een workshop zilversmeden kunt volgen in Sidemen. Dat wil ik ook.
Ik weet meteen al dat ik een ring wil. Een eenvoudige zilveren ring zonder veel poespas. Maar wat wil ik in de ring graveren? Opeens weet ik het. Wat ben ik blij met het resultaat.
De workshop zilversmeden is erg leuk. Agung is een bekwame zilversmid. Zijn kleine werkplaats is eenvoudig, meer heeft hij niet nodig om wat moois te maken. We beginnen zilverbolletjes die ik moet verhitten tot er een zilveren papje ontstaat. Het papje wordt stap voor stap omgetoverd tot een zilveren staafje waarvan uiteindelijk de ring wordt gemaakt.
Agung zorgt voor de inscriptie. Dat vertrouwt hij niet toe aan een leek. (En terecht, lijkt me.) Bij het polijsten van de ring neem ik het over. Na een paar uurtjes is de ring klaar.
Doen in Sidemen: zilver smeden
De markt van Sidemen
Als je het lokale leven van Sidemen wilt ervaren, moet je vooral ook een bezoekje brengen aan de markt. Deze vindt elke ochtend plaats tot een uur of negen.
Eten in Sidemen
Wanneer ik in Bali ben, probeer ik vaak op zo veel mogelijk verschillende plekken te eten en te drinken. Omdat ik iedereen wat omzet gun. Omdat ik nieuwsgierig ben wat er te koop is.
In Sidemen eindig ik echter vaak op de zelfde plekjes. Omdat ze zó leuk en zó goed zijn. Mijn toppers in Sidemen zijn het restaurant van Patal Kikian (mijn accommodatie) en Amrita Villa & Cafe.
Dragon Fruit Juice in Amrita Villa. Zo lekker!
Amed Indonesië: het leukste vissersdorp van Oost-Bali
In het oosten van Bali ligt een aantal vissersdorpen waar in de loop der tijd steeds meer toeristen overnachten. Bekende plekken zijn Candi Desa, Padangbai, Tulamben en Amed. Van deze mooie plekken op Bali is Amed mijn favoriet.
In Amed vertrekken de boten naar de populaire Gili-eilanden. Steeds meer reizigers weten daarom hun weg naar Amed te vinden.
Amed is meer dan een saaie havenstad. Amed heeft een aantal witte zandstranden – deze zijn vrij zeldzaam op Bali. Je kunt voor de kust van Amed prachtig snorkelen en duiken. Daarnaast kun je een kookworkshop in Amed volgen.
Niet onbelangrijk: Amed heeft gewoon een goede sfeer. Het is er gezellig en zeker niet te druk.
Doen in Amed: een kookworkshop
Overnachten in Amed
Ik verblijf meestal in Double One: een aantal huisjes die tussen de kustweg en het strand van Amed. Vanaf het strand kun je leuk snorkelen. Daarnaast is er een zwembad met ligstoelen die uitkijken over de zee. Het restaurant serveert een aantal eenvoudige gerechten, net als de warung aan de overkant.
De belangrijkste reden voor mij om te kiezen voor Double One is de inpandige duikschool, Bali Diversity.
Zoek je een mooi pension dichter bij de haven? Kijk dan eens naar Pension Aquaterrace Amed.
Zonsopkomst in Oost-Bali
Bezienswaardigheden Oost-Bali: tempels en paleizen
Taman Ujung: het mooiste paleis van Bali
Tijdens mijn reizen door Bali maak ik vaak gebruik van de diensten van Ketut. Ketut is een lieve en betrouwbare chauffeur die goed Engels spreekt.
Op aanraden van Ketut ga ik naar Taman Ujung, een paleis van de oude Balinese koning. Taman Ujung lijkt een goed bewaard geheim, in vergelijking tot Taman Ujung komen hier nauwelijks toeristen!
Het oorspronkelijke paleis van Taman Ujung is verwoest door een aardbeving. Na een reconstructie is het paleis weer geopend. Er zijn zoveel mogelijk resten van het historische paleis gebruikt. Ier hangen foto's van leden van de oude koninklijke familie.
Hier vind je een compleet overzicht van de mooiste tempels van Bali.
In het Taman Ujung woonden zeven mensen: de koning, zijn eerste vrouw (polygamie was normaal in die tijd) en hun vijf kinderen. De tweede en derde vrouw van de koning en hun kinderen verbleven in Titra Gangga, een paleis een aantal kilometer verderop. .
Het Taman Ujung ligt midden in een grote vijver, welke ooit ook dienst deed als zwembad. Er zijn meerdere grote vijvers op het complex. Het geheel ligt midden in van de sawa's. Wanneer je de trap omhoog neemt naar de oorspronkelijke toegangspoort heb je een prachtig uitzicht over het paleis en de bijgebouwen, over de rijstvelden en over de nabijgelegen zee.
Er staan verschillende oude meubels en ook de oorspronkelijke gekleurde glazen raampjes zijn door de aardbeving bewaard gebleven ('uit Nederland, dus van goede kwaliteit')
Een van de hoogtepunten van het oosten: Taman Ujung
Titra Gangga: het bekende waterpaleis
Een uitstap naar Titra Gangga, het waterpaleis, is een veel gemaakte excursie in het oosten van Bali. Tussen beelden zwemmen grote karpers en over tegels schrijden hordes toeristen.
Titra Gangga is maar klein en tussen de toeristen door doen de Balinezen hun ding. Er is een aantal tempels en Balinezen reinigen zich in de heilige bron. Deze baden zijn alleen toegankelijk voor de locals. Als je zelf wilt badderen in een Balinese (heilige) bron kun je beter een uitstap maken naar het noorden van Bali. Rondom Lovina liggen bronnen die wél toegankelijk zijn voor toeristen.
Ook zonder te badderen is Titra Gangga wel een bezoekje waard, zeker als je nog niet veel Balinese tempels en paleizen hebt gezien.
Titra Gangga kan druk zijn. Wanneer je de site (bijna) voor jezelf wilt hebben, kun je het beste overnachten in Titra Gangga Waterpalace Villa of een van de homestays tegenover de ingang.
Titra Gannga is een van de bekendste bezienswaardigheden van Oost-Bali
Pura Lempuyang Luhur
Pura Lempuyang Luhur is in een paar jaar tijd op de kaart gezet door Instagram. En hoe! Toegegeven, de toegangspoorten van de tempel zijn groot en best bijzonder, zeker bij de opkomende zon. Op een heldere dag zie je de Gunung Agung op de achtergrond. Deze combinatie leidt tot het perfecte plaatje.
Maar Bali zou Bali niet zijn, wanneer er niet een schepje bovenop zou kunnen. Een schepje in de vorm van een spiegeltje. De poort met zijn eigen reflectie is perfectie in het kwadraat. Ben je op zoek naar Instagramwaardige foto's op Bali? Dan mag je deze tempel niet overslaan.
Deze Bali Instagram Tour neemt de tijd voor mooie foto's van jezelf in een prachtige setting.
Vanuit Sidemen rijd ik naar Pura Lempuyang Luhur. Ik ben vooral benieuwd naar de witte tempel met de leeuwen. Niet de toegangspoort dus, maar het echte heiligdom. Ik heb wat met tempels.
De fraaie trappen van Lempuyang Luhur
Er gaat een pick-up-truck met bankjes van de parkeerplaats naar de ingang van Lempuyang Luhur. Een ritje kost 20.000 rp en bespaart je een steile wandeling omhoog. Het is warm en ik neem met baby in de draagzak plaats in de truck.
Eenmaal boven heb ik ineens alle aandacht. “Hoe oud is de baby?” Ik ben inmiddels gewend dat ik deze vraag verschillende keren per dag krijg, maar dit is overweldigend. (Niet voor de baby, die slaapt.) Dan blijkt dat kinderen jonger dan 105 dagen de tempel niet in mogen. Een snelle optelsom leert me dat mijn dochtertje 110 dagen oud is.
Ik knoop mijn sarong om mijn middel en loop naar de tempel. De toegang is gratis, al wordt een donatie op prijs gesteld.
Instagram hotspot: Pura Lempuyang Luhur
En dan de tempel. Tja. Ik weet niet zo goed wat ik er van moet vinden. De tempel is mooi. De trappen zijn versierd met beelden van leeuwen – best bijzonder. Maar de trappen zijn óók omgetoverd tot een decor van diverse fotosessies. Ik wacht geduldig tot iedereen klaar is en maak een aantal foto’s van het heiligdom.
De poorten die je op Instagram ziet (en hierboven) hebben een diepe indruk op me achter gelaten. Niet dat de poorten zelf zo speciaal zijn, maar omdat er tientallen mensen in de rij staan om met de poorten op de foto te mogen. Een Balinees in traditionele kledij schiet foto’s, dag na dag, uur na uur. En iedereen krijgt dezelfde foto mee.
Meteen bij binnenkomst in de tempel heb ik al besloten dat ik niet in de rij wil staan. Maar dan komt ineens de vraag of ik met baby op de foto wil? Binnen een tel neem ik het hele opportunistische besluit om de rij te skippen en met mijn dochter en de poort op de foto te staan. Shame on me.
Lees meer over Bali met een baby.
Pura Besakih is de Balinese moedertempel
Pura Besakih: de moedertempel van het Balinees hindoeïsme
De Pura Besakih is één van de grootste en meest heilige tempels van Bali. De tempel wordt door Balinezen als de moedertempel gezien. Pura Besakih ligt op de Gunung Agung, de hoogste vulkaan van Bali.
De Pura Besakih is eigenlijk een complex van kleinere hindoetempels. Als niet-Hindoe mag je alleen tussen de tempels doorlopen. Dat is prima – als toerist hoef je niet bij elk heiligdom met e neus vooraan te staan.
Bij de ingang dringen locals zich op als gids. De Pura Besakih mag de grootste tempel van Bali zijn, maar ik heb weinig behoefte aan een gids.
Ben ik anti gids?
Zeker niet! Een gids kán echt wat toevoegen en informatie geven over de lokale cultuur en gebruiken. Bij mijn eerste bezoek aan de tempel heb ik een gids die zó slecht is, dat ik meteen genezen ben. Voor mij geen gids meer bij de Pura Besakih.
De Pura Besakih is een van de vele tempels van oost Bali
Bij een volgend bezoek wil ik zonder gids doorlopen naar de tempel. Dat leidt tot wat comotie. De gidsen zijn bang dat ik verdwaal. Ik bedank hen vriendelijk voor hun bezorgdheid en ga mijn weg.
Er zijn mooiere tempels op Bali dan de Pura Besakih met minder hazzle.
Goa Lawah: een grot met vleermuizen in het oosten van Bali
Iets ten noorden van de badplaats Candi Desa ligt Goa Lawah, een tempel en een grot met honderden vleermuizen.
Wanneer ik de tempel bezoek is er een crematie gaande. Of beter: de voorbereiding ervan. Crematies op Bali gaan gepaard met mooi aangeklede mensen, grootse offers en prachtige decoratie. Vanaf een gepaste afstand kijk ik even toe.
Daarna loop ik verder naar de vleermuizen. Wat zijn het er een hoop! De beestjes hangen ondersteboven te slapen, terwijl onder hen verschillende vrouwen bij kleine altaartjes bidden en hun offers plaatsen.
Schilderingen in Klungkung
Ancient court of justice in Klungkung
Een van mijn favoriete bezienswaardigheden in het oosten van Bali ligt in Klungkung. Dat is de ancient court of justice.
Het oude gerechtshof uit verschillende gebouwen en paviljoenen. Het grootste paviljoen ligt midden in een pond, waarin verschillende vissen zwemmen. Zeker op zonnige dagen ziet het gerechtshof er prachtig uit. In de pond drijven lotusbloemen. De plafonds van de paviljoens zijn beschilderd in een stijl die alleen in deze omgeving te vinden is. Alle afbeeldingen samen lijken een oud stripverhaal te vormen.
Op het terrein ligt bovendien nog een klein museum met gebruiksvoorwerpen. Hier zijn ook enkele (kopieën) van Nederlandse kranten te vinden. Ook is er een gamelan te zien en verschillende Balinese kostuums en maskers welke bij verschillende ceremonies gebruikt worden.
De ancient court of justice in Klungkung
Buiten de court of justice ligt een kleine markt. Er worden veel onderdelen voor Balinese huistempels verkocht (ieder Balinees huis heeft een tempel waar dagelijks geofferd wordt, en daarnaast zijn er nog verschillende kleine 'kastjes' voor dagelijkse offertjes). Daarnaast zijn er fruit en Balinese gerechten te koop.
Tenganan: authentiek Bali?
De markt van Klungkung geeft een kijkje in het lokale Balinese leven. Ik vind zo’n makrt veel leuker dan een ‘authentiek’ dorp dat leeft van het toerisme.
En misschien komt het door de regen, maar het Balinese aboriginal dorp Tenganan vind ik dus helemaal niks. In Tegnganan vind je verschillende tempels (zoals in ieder dorp) en héél veel winkeltjes. Hier worden vooral souvenirs verkocht. De bewoners van Tengagan kunnen goed manden vlechten en kalenders maken, maar die zijn op Bali overal te krijgen... Misschien heb ik iets over het hoofd gezien.
Mooie ontmoetingen op Bali
Actief op Bali
Kintamani en de Gunung Batur
In het noordoosten van Bali ligt het prachtige natuurgebied Kintamani. Hét hoogtepunt van Kintamani is de Gunung Batur. Met een hoogte van maar liefst 1717 meter is de Gunung Barur een van de hoogste vulkanen van Bali.
Midden in het rotsachtige landschap van Kintamani ligt Danau Batur, het meer van Kintamani. Dit is het grootste meer van heel Bali. Rondom het meer lopen fraaie kronkelwegen door de natuur.
Een van de culturele bezienswaardigheden van Kintamani is de Pura Ulun Danu Batur. Deze tempel wordt vaak bezocht als een snelle stop tijdens een excursie naar de Batur Vulkaan.
Tip: boek hier je Batur hike bij zonsopkomst en geniet na afgeloop van de wandeling van de warmwaterbronnen bij de vulkaan.
Fietsen vanaf de Gunung Batur
Door Kintamani fietsen vanaf de Gunung Batur
Ooit vatte ik het plan op om een fiets te huren en zelfstandig rond te fietsen bij Ubud. Dat was niet echt een succes.... Vandaar dat ik een excursie boek en met gids ga fietsen.
De tocht begint met een ontbijtje in Kintamani op de Gunung Batur. Ik geniet van het uitzicht – een goede begin van de dag. Met een volle maag stap ik op de fiets.
De tocht is eenvoudig en gaat grotendeels bergaf. Onderweg stop ik in verschillende dorpen en geniet ik van lokale lekkernijen. De landschappen om me heen zijn betoverend mooi. De hellingen van de vulkaan zijn vruchtbaar en weelderig begroeid.
Na een paar uur neem ik afscheid van gids Wayan.
Lake Batur in Kintamani
Snorkelen en duiken in het oosten van Bali
De oostkust van Bali is een mooie plek om te snorkelen en te duiken. Voor mij is dit een van de mooiste plekken van Bali.
De bekendste plek is het Liberty Wreck in Tulamben. Het wrak is prachtig begroeid met koralen en de kans is groot dat je hier een pygmee zeepaardje ziet. Ook zag ik hier mijn eerste haai! Het wrak is echter ten onder aan het gaan aan zijn eigen populariteit: in het hoogseizoen moet je in de rij staan op het water in te kunnen gaan. Voor mij is de lol er dan snel af.
Wil je duiken op het Liberty Wreck? Wanneer je in Tulamben overnacht, kun je als een van de eerste het water in. Ik heb goede ervaringen met Tulamben Wreck Divers.
Andere leuke (en minder drukke) plekken in de omgeving zijn het Japanese Wreck bij Amed, muck diving bij Seraya en de Jetty en Blue Hole bij Padangbai.
Hier lees je meer over snorkelen en duiken op Bali.
De kleine haven van Padangbai
Jenny is de afgelopen jaren verschillende keren in het oosten van Bali geweest. Zij verkende de omgeving vanuit Ubud, Sidemen, Amed en Tulamben.
Meer lezen?
- Alles over Bali: bezienswaardigheden en meer
- Actief op Bali
- De leukste routes in Indonesië
- Geheime plekken op Bali
