Foto: Stop! Wat is een stop in de fotografie?
Wat is een stop in de digitale fotografie? Wat is de link met de belichtingsdriehoek, diafragma, sluitertijd is ISO? En waarom is het handig om er iets van stops in de fotografie af te weten?
In deze blog lees je meer over stops in de fotografie mét handige voorbeelden
Belichtingsdriehoek en stops fotografie
Wat is een stop in de fotografie? Een stop is een term voor de verdubbeling of de halvering van de hoeveelheid licht.
In de fotografie draait alles om licht. Door je camera op de juist manier in te stellen, valt er precies genoeg licht op de camerasensor om een mooie foto te maken. Natuurlijk kun je je camera in de automatische stand zetten, dan regelt de camera alles voor je. Maar ik vind het leuk zélf dingen in te stellen. En daarvoor hoef je echt niet alleen maar in de manuele stand te fotograferen!
De instellingen van de camera kun je samenvatten in de belichtingsdriehoek. De belichtingsdriehoek beschrijft de relatie tussen diafragma, sluitertijd en ISO.
In deze blog lees je meer over de belichtingsdriehoek.
F-getal en stops
Het regelen van de hoeveelheid licht kan volgens de belichtingsdriehoek met het diafragma (F-getal), de sluitertijd of de ISO. Een foto een stop donkerder of lichter maken kan dus met een van deze drie instellingen!
Het diafragma van de lens bepaalt niet alleen de scherptediepte, maar ook de hoeveelheid licht wat op de sensor valt. Wanneer de diafragma opening twee keer zo groot is, valt er twee keer zo veel licht op de foto. (En de scherptediepte wordt kleiner, maar geen twee keer zo klein.)
In de tabel hieronder zie je de relatie stops : diafragma.
Rekenvoorbeeld:
- Het diafragmagetal van de camera is F/5.6. Wanneer je de foto twee stops donkerder wilt maken, moet je een diafragma van F/11 kiezen. (Hierbij veranderen ISO en sluitertijd niet.)
- Het diafragmagetal van de camera is F/2.8. Wanneer je de foto één stop lichter wilt maken, moet je een diafragma van F/2.0 kiezen. (Hierbij veranderen ISO en sluitertijd niet.)
- Kun je je de foto niet lichter maken met het diafragma? Dan kun je de sluitertijd of de ISO aanpassen
Belichtingen en stops
Wil je een foto twee keer zo licht maken? Dan kun je kiezen om de sluitertijd twee keer zo lang te maken. Deze getallen zijn makkelijker te onthouden dan de diafragma stops.
In de tabel hieronder zie je de relatie stops : sluitertijd.
Rekenvoorbeeld:
- De sluitertijd is 1/30. Wanneer je de foto twee stops donkerder wilt maken, moet je een sluitertijd van 1/125 kiezen. (Hierbij veranderen ISO en diafragma niet.)
- De sluitertijd is 1/60. Wanneer je de foto één stop lichter wilt maken, kun je een sluitertijd van 1/30 kiezen.
In deze blog vind je de ins en outs van sluitertijd.
ISO en stops
Een van de voordelen van digitale fotografie is dat je makkelijk de ISO van een foto aan kunt passen. In de analoge tijd werkte je met rolletjes en alle foto’s op dat rolletje hadden de zelfde ISO-waarde. Even wisselen tussen ISO400 en ISO1000 was absoluut niet mogelijk. Tegenwoordig pas je met een druk op de knop de lichtgevoeligheid van de sensor aan.
Wanneer de ISO-waarde twee keer zo groot is, is de sensor twee keer zo gevoelig. Dat is dus het zelfde effect als twee keer zo veel licht op de sensor.
In de grafiek hieronder zie je de relatie stop : ISO.
Rekenvoorbeeld:
- De ISO is ISO400. Wanneer je de foto twee stops donkerder wilt maken, moet je de camera instellen op ISO100 (Hierbij veranderen sluitertijd en diafragma niet.)
- De ISO is ISO100. Wanneer je de foto één stop lichter wilt maken, kun je ISO200 gebruiken
In deze blog lees je meer over ISO en ruis.
Stops en de juiste belichting
Fotografeer is op de automatische stand? Dan volgt de camera automatisch de belichtingsdriehoek en hoef je weinig met stops te werken.
Fotografeer je in de manuele stand? Dan is het handig de stops in de fotografie te begrijpen! Stel je maakt een foto van een rennend hert en het hert blijkt een beetje bewogen. Dan zul je een kortere sluitertijd willen om de beweging te ‘ bevriezen’. Een kortere sluitertijd zorgt er echter ook voor dat er minder licht op de sensor valt. Voor de juiste belichting zul je ergens moeten compenseren.
Samengevat: wordt de sluitertijd een stop donkerder? Dan moet het diafragma of de ISO een stop lichter.
De tussenstop
In deze blog ben ik uitgegaan van hele stops. Gelukkig is een digitale camera iets geavanceerder, je kunt namelijk tot op de 1/3 stop nauwkeurig belichten. Zo gaan de meeste lenzen van F/4.0 via F/4.5 en F5.0 naar F/5.6. Hetzelfde geldt voor sluitertijd en ISO, ook daar zijn vaak tussenstappen (tussenwaarden).
Één stop overbelicht (rechts) zorgt voor mooiere foto's in de sneeuw
Stops en belichtingscompensatie
Soms wil je een foto juist een beetje overbelichten, bijvoorbeeld bij het fotograferen van sneeuw of lichte bloesem. De camera gaat namelijk uit van een gemiddelde grijswaarde, waardoor lichte foto’s als het ware een beetje onderbelicht zijn.
Door gebruik te maken van de belichtingscompensatie kun je de foto makkelijk een stop overbelichten. Het histogram schuift dan naar rechts wat beter past bij de foto.
Bij donkere voorwerpen wil je juist een beetje onderbelichten. Ook dat kan met de belichtingscompensatie knop. Donkere voorwerpen kun je vaak 1-2 onderbelichten.
De belichtingscompensatie is ideaal. Je hoeft geen ingewikkelde rijtjes met getallen uit je hoofd te leren om een foto snel een beetje onder- of over te belichten. Als je dit weet weet je eigenlijk al genoeg voor mooie foto's.
Meer lezen?
